vrouwzwanger

Zwangerschap onder maximale bewaking

Vroeggeboorte en zuurstofgebrek vormen belangrijke bedreigingen voor veel zwangerschappen. In het Maxima Medisch Centrum zijn instrumenten en modellen in ontwikkeling die moeder en ongeboren kind zo goed kunnen bewaken dat al bij de eerste signalen van een dreigende situatie kan worden ingegrepen. Daarmee is naar verwachting het aantal vroeggeboorten en gevallen van zuurstoftekort met 30% te verminderen.

Prof. dr. S. Guid Oei, gynaecoloog-perinatoloog in het Veldhovense ziekenhuis leidt het onderzoek. Dat is gericht op de ontwikkeling van apparatuur die 24 uur per dag de hartslag van de foetus en de intensiteit van baarmoedercontracties meet en direct alarm slaat als er iets niet goed gaat. Ook gaat het om het ontwikkelen van opleidingsmethoden die moeten garanderen dat de nieuwe technieken goed worden toegepast.  

Foetus in nood

Vroeggeboorte en zuurstofgebrek (asfyxie) zijn de twee belangrijkste problemen die het ongeboren kind bedreigen tijdens de zwangerschap. Vroeggeboorte betekent dat het kind geboren wordt vóór een zwangerschapsduur van 37 weken en is de belangrijkste oorzaak van babysterfte en –ziekte. Asfyxie betekent ernstig gebrek aan zuurstof in de belangrijkste organen van de foetus (hersenen en hart) en leidt tot de geboorte van kinderen die, als ze het al overleven, hun hele leven afhankelijk blijven van gezondheidszorg en speciaal onderwijs. Het gaat niet om zeldzaamheden. In Nederland eindigt meer dan 1 op 20 zwangerschappen met een vroeggeboorte en asfyxie komt voor bij 1 op 100 bevallingen.

Foetus-ECG en elektrohysterogram

De uitdaging van de onderzoekers was, om het hartje van de foetus aan het werk te zien zonder met het instrumentarium in de baarmoeder te komen. Dat lukte. Met gevoelige elektroden op de buik van de moeder konden ze te midden van alle elektrische impulsen die de buikspieren en organen uitzenden, de minuscule stroompjes opvangen en isoleren die het hartje uitzendt. Dat was een wereldprimeur. Daarmee was een betrouwbare ECG van de foetus geboren, evenals een nieuwe discipline: foetale cardiologie.

Het onderzoek naar een manier om de signalen van het foetushart uit te filteren, leverde min of meer bij toeval nog een nieuw gegeven op. Voor het ECG van de foetus was de baarmoeder, met regelmatige contracties, een belangrijke stoorzender. Contracties zijn op zich normaal, maar kunnen ook de eerste fase zijn van een vroeggeboorte. Zonder er speciaal op gericht te zijn, merkten de onderzoekers dat ze in staat waren aan de hand van de elektrische signalen de voortplantingssnelheid van de contractie te meten. En die snelheid bleek een hoge voorspellende waarde te hebben voor een naderende vroeggeboorte. Daarmee was een tweede belangrijke signaleringsmethode ontdekt, het elektrohysterogram, die toegevoegd kon worden aan de methodiek.

Technische invalshoek essentieel

De nabijheid van een belangrijke Technisch Universiteit is bij deze ontwikkelingen uiteraard geen toeval. De samenwerking is uiterst nauw en de technische superioriteit van de gebruikte elektroden speelde een grote rol, net als de top-ICT die erbij komt kijken. In het tweede jaar van het project is de technische component nog aanzienlijk versterkt. De banden met de TU Eindhoven zijn verder versterkt, zodat er nu vier faculteiten bij het onderzoek betrokken zijn. Ook de Philips onderdelen Healthcare en Research hebben medewerking toegezegd. Door dit sneeuwbaleffect bereikt de bijdrage van De Weijerhorst een maximaal rendement.

Fundamentele perinatologie

Maar de medische technologie vormt slechts de helft van het verhaal. De andere helft betreft de opleiding van de artsen om goed met de nieuwe methode om te gaan. Daarom wordt de toepassing voorafgegaan door een training van artsen en verloskundigen in een gesimuleerde omgeving. Los van de waarde als training heeft die simulatie ook als voordeel dat de gebruikersreacties op zich weer de methode verder kunnen helpen optimaliseren. Al met al heeft het project eraan bijgedragen dat drie onderzoekslijnen, respectievelijk rond het elektrohysterogram, het elektrocardiogram en simulatie en training, zijn samengesmolten tot één krachtige onderzoeksgroep ‘Fundamentele Perinatologie’.