botvrouw02

Onderzoek naar metabole botziekten, botsterkte en osteoporose

Er zijn nog maar weinig plekken in het levende menselijk lichaam waar de artsen geen gedetailleerd beeld van kunnen krijgen. Het binnenste van het bot was zo’n plek. Dat veranderde met de komst van de XtremeCT scanner. Een ultramodern apparaat waarvan er nog maar weinig actief zijn. Stichting De Weijerhorst schonk er een, mede ten behoeve van een botonderzoek onder leiding van Prof. Dr. Joop van den Bergh, internist/endocrinoloog in het ziekenhuis Viecuri in Venlo en Maastricht UMC+ (MUMC) en tevens werkzaam aan de UHasselt te België. De scanner levert gedetailleerde opnamen van het interieur van botten en speelt zo een belangrijke rol in de ontwikkeling van het onderzoek naar botafwijkingen. Dat onderzoek, inmiddels ook verbonden met het MUMC+, kreeg in 2012 voor de tweede maal een forse donatie van Stichting De Weijerhorst. En omdat de scanner en het onderzoek op hun beurt worden ingezet in een waaier van ander onderzoek, fungeert de donatie als een belangrijke hefboom.

Geavanceerde modellen

Hoge resolutie-opnamen zijn daarom zo belangrijk, omdat ze laten zien hoe het bot is opgebouwd uit een netwerk van zogeheten botbalkjes. De vergelijking met lichte, sterke structuren als bruggen en gebouwen dringt zich al snel op. En terecht, daarom wordt het onderzoek uitgevoerd in samenwerking met de TU Eindhoven en zijn daar studenten en -promovendi bij betrokken. Die kunnen met hun geavanceerde modellen sterkteberekeningen uitvoeren. En omdat met de scanner in het levende bot de genezing van een breuk gevolgd kan worden, is het ook mogelijk de sterkte en daarmee de belastbaarheid van het bot tijdens het herstel in verschillende richtingen te bepalen en wellicht ook al te voorspellen.

Botstructuur bepaalt sterkte

Een kernbegrip in het onderzoek is osteoporose, de geleidelijke afbraak van de botbalkjes. Tot op heden is de bepaling van ‘botdichtheid’ door middel van röntgenopnamen, een zogenaamde Dexa-meting, de standaard bij het bepalen van de mate van botafbraak. Maar het wordt steeds duidelijker dat botdichtheid op zich niet alleen bepalend is voor de belastbaarheid van het bot. De structuur van het bot is zeker zo belangrijk. Eerder onderzoek wees uit, dat veel COPD-patiënten lijden aan osteoporose, wat onder andere leidt tot ingezakte wervels en daardoor een afname van de longinhoud door een kleinere borstkas. Voor een deel is de oorzaak van de osteoporose bekend: een bijwerking van onder andere de behandeling met prednison. Toch is het zo dat COPD-patiënten met ingezakte wervels niet altijd een lage botmassa (osteoporose) hebben. Er moet dus nog een andere factor zijn, waardoor botten met een ogenschijnlijk redelijke botdichtheid toch kwetsbaar blijken. Dat wordt nu verder geanalyseerd.

Botbreuk voorspelt slecht skelet

Al geruime tijd onderzoekt men bij VieCuri MC Venlo structureel alle mensen die met botbreuken binnenkomen ook op osteoporose en eventuele andere aandoeningen. De uitkomsten waren onthullend: 30-40% van die patiënten leed aan osteoporose of andere botziekten en een groot deel, 25 – 30% had ook nog een onderliggende ziekte, die tevoren niet bekend was maar mogelijk mede bepalend is voor de veranderingen in het bot, die een breuk vergemakkelijken. Dat onderzoek is voortgezet onder dezelfde patiëntgroepen, waarbij ook de XtremeCT scanner wordt ingeschakeld om te zien hoe het in die groep zit met de botsterkte.

Boterosie in beeld

Nog een verschijnsel waarop de hoge resolutiefoto’s wellicht nieuw licht werpen, is het optreden van boterosie (aantasting en verdwijning van het bot) bij reuma. Patiënten met een actieve Reumatoïde Artritis aandoening krijgen in de botjes rond de kleine handgewrichten erosies als teken van toenemende schade in en rond de gewrichten. Dit is via opnamen met de XtremeCT scanner in veel meer detail te onderzoeken en blijkt veel vaker voor te komen dan voorheen gedacht. Ook de gewrichten van gezonde volwassenen vertonen soms kleine erosies. Dat roept veel vragen op, want de verbanden zijn er ontegenzeglijk, maar hoe die precies liggen, dat vergt nog veel onderzoek.

Met de schenking van Stichting De Weijerhorst is voortzetting van dit belangrijke onderzoek de komende jaren veilig gesteld. Een extra bonus is dat dit onderzoek niet op zichzelf staat. Kennis en apparatuur passen ook in ander onderzoek en worden inmiddels gebruikt bij het testen van nieuwe medicijnen voor osteoporose. De hefboomwerking is derhalve aanzienlijk.